Zeeklei tussen geest en woude

Natuur is overal, ook in de stad. Dick de Vos, natuurgids bij IVN en vogelkenner, schrijft over wat hem opvalt.

In het Leidse Bos van Bosman zijn ze aan het bouwen. De 'zusterflat' die daar stond is afgebroken en het oude landhuis dat daar stond komt terug, met twee vleugels van sjieke appartementen.
Ze hebben nu een aantal sleuven gegraven. Je kunt de lagen van de ondergrond goed zien. Zo zie je dat het Bos van Bosman staat op een laag klei. Het is daardoor een vrij drassig gebied. Bij flinke regenval blijft het water staan omdat het niet kan wegzakken. Vijftig meter verderop naar het westen ziet de grond er heel anders uit: de hele Vogelwijk is niet onderheid maar gebouwd op zand van de stuwwallen - die later geestgronden werden genoemd. Endegeest was het eind van die stuwwal, precies waar die door de Rijn werd doorbroken.

Die kleilaag is daar neergelegd door de Rijn. Dat was duizenden jaren terug een getijdenrivier, met tal van kreekjes en en inlagen. Je ziet zo'n slingerend kreekje nog in het 'landje van Bremmer', het stuk weiland tussen de Vogelwijk en Endegeest. Bij elke vloed vulden zich de kreken met brak water en werd een laagje klei afgezet op het veen.

Pas stroomopwaarts bij Leiderdorp en Zoeterwoude kwam je zoet water tegen. Het riviertje dat daar vanuit het zuiden in de Rijn uitmondde heette dan ook de Zoete. Of, in de taal van 2000 jaar geleden: de Zwiete. Op zijn Engels dus. Engels en West-Germaans waren toen nog nauw verwante talen. Daar komt ook de familienaam van Swieten vandaan.