Schenking prehistorische Noordzeevondsten voor Rijksmuseum van Oudheden

Het Rijksmuseum van Oudheden is een bijzondere prehistorische collectie rijker: twee verzamelaars schonken het museum onlangs tientallen werktuigen, wapens, versierd gewei en bewerkte dierenbotten. Ze vonden de voorwerpen op de Nederlandse stranden bij Rockanje en de Eerste Maasvlakte. Het merendeel van de vondsten komt uit het Mesolithicum. Dat is de periode van de jager-verzamelaars, zo’n 10.000 tot 7.000 jaar geleden. 

Oorspronkelijk zijn objecten afkomstig van de bodem van de Noordzee, uit een gedeelte dat nu ‘Doggerland’ heet. Destijds was dat een groot, droog liggend gebied tussen Nederland, Engeland en Denemarken. Door de stijgende zeewaterspiegel verdween Doggerland rond 6000 v.Chr. in de golven. www.rmo.nl/schenkingnoordzee 

Kokerbijlen, getande pijlpunten en de oudste naald? 

De schenking bevat vele bijzondere stukken. Er zitten pijl- en speerpunten van bot en gewei tussen, evenals kokerbeitels die zijn gemaakt uit de middenvoetsbeenderen van edelherten en oerrunderen. Tot de oudste vondsten behoren vuurstenen werktuigen van Neanderthalers. Deze zijn meer dan 50.000 jaar oud. Zeldzame objecten zijn een doorboord stuk gewei (dat diende als handvat van een kleine vuurstenen bijl) en een benen naald met een oog erin. Nader onderzoek moet uitwijzen of dit wellicht de oudste naald van Nederland is. De collectie bevat verder veel ‘afvalstukken’: bot en gewei met snij- en haksporen. Deze geven inzicht in wat men at en hoe werktuigen werden gemaakt. 

Prehistorie op het strand 

De twee schenkers, Jan Hendriks en Charlie Schouwenburg, staken samen vele honderden uren in het zoeken en verzamelen van deze bijzondere stukken. Ze deden hun vondsten op de Nederlandse stranden, voornamelijk op de Eerste Maasvlakte en bij Rockanje. Het daar gelegen zand is enkele kilometers voor onze kust opgezogen van de bodem van de Noordzee. Vervolgens werd het gebruikt bij de aanleg van havens en ter versteviging van de kustlijn. Het zand bevat onder andere dierenbotten, maar ook werktuigen van Neanderthalers en van de eerste moderne mensen die destijds in het voedselrijke Noordzeelandschap van Doggerland leefden. De laatste jaren worden veel vondsten gedaan in het opgespoten Noodzeezand op de Tweede Maasvlakte en de Zandmotor bij Kijkduin. 

Onderzoek en tentoonstelling

Het Rijksmuseum van Oudheden doet samen met partners al geruime tijd onderzoek naar de prehistorische bewoning van het verdronken Noordzeelandschap. Het museum beheert een centrale collectie op dit gebied. De schenking van dit Noordzeemateriaal betekent voor het museum een waardevolle aanvulling op de collectie, het onderzoek en de nieuwe tentoonstelling over de prehistorie van de Noordzee die voor het voorjaar 2021 op het programma staat.