'Omdat zij met ere mogen rusten'

historie ♦ Sinds enkele weken beschikt Leiden over een heuse Consul. Het college van burgemeester en wethouders heeft Nicoline Zemering, directeur van begraafplaats Rhijnhof, benoemd tot Consul van de Oorlogsgravenstichting. Zij heeft als taak om de negen oorlogsgraven van Nederlandse en Britse slachtoffers, die er in Leiden zijn, in stand te houden en te onderhouden.

Door Joep Derksen

Het is een eervolle – en onbetaalde – functie, die landelijk in 1946 is ingesteld. Iedere gemeente heeft haar eigen Consul Oorlogsgraven, zo laat Roel Broer weten. Hij is 'Manager Maintanance Department' van de Oorlogsgravenstichting en geeft Zemering waardevolle adviezen over het uitvoeren van haar taken. In Nederland liggen op 1.300 plekken oorlogsgraven en als onderdeel van de ereschuld, die het land heeft aan de geallieerden, worden deze graven goed onderhouden. Om er voor te zorgen, dat dit ook echt gebeurt, is de Oorlogsgravenstichting opgezet en iedere gemeente in Nederland stelt haar eigen consul aan. Broer: "De consul is de ogen, oren en soms ook handjes in de gemeente." Zemering is de opvolger van Henk Kooreman, die voorheen leiding gaf aan Rhijnhof. En ze is een vrouw die weet van aanpakken.

Broer: "Ik wil voorkomen, dat het consulschap een lege huls wordt. Daarom ga ik de burgemeester uitnodigen om een handtekening te zetten onder een contract tussen de Oorlogsgravenstichting, het college en de consul. Zodat duidelijk is, wat de verplichtingen van de gemeente en de consul zijn. Op die manier wordt dit stuk erfgoed ook meer voor het voetlicht gebracht."

Met gepaste trots houdt Zemering het 'Consulpaspoort' in de hand, met daarop de tekst; 'Omdat zij met ere mogen rusten'.

Wandeling

"Oorlogsgraven zijn niet alleen stenen. Achter ieder graf zit een verhaal en een stukje historie. Ik wil meer weten van de verhalen achter de mensen, die hier liggen. Daarom hoop ik in contact te komen met een (gepensioneerd) historicus, die zich hier in wil verdiepen. Als we de negen verhalen van deze mensen achterhaald hebben, wil ik volgend jaar op 4 mei een wandeling organiseren langs de oorlogsgraven. En dan wordt bij ieder graf het verhaal van die persoon verteld.'"

Niet ieder slachtoffer van de oorlog is ook een oorlogsslachtoffer, licht Broer toe. Om geëerd te worden met zo'n bijzonder graf, moet je een soort actieve houding hebben gehad richting de vijand. Waarbij je kwam te overlijden, omdat je in het verzet zat of als onderduiker gepakt werd. Maar ook omgekomen soldaten, die tijdens missies naar het buitenland gestuurd waren, zoals Nederlands-Indië, Afghanistan en Mali, krijgen een oorlogsgraf. Voor deze veteranen wordt in 2020 in Loenen een Veteranenbegraafplaats geopend. Als de familie het wil, dan worden die veteranen daar bijgezet.

Zemering heeft zin in haar taken als consul: "Eens per jaar moet ik alles inspecteren en zorgen dat het graf er goed bij ligt. Ook zorg ik er voor, dat het graf niet opnieuw uitgegeven wordt. Het is fijn dat deze graven in Nederland zo goed in stand gehouden worden." Is Zemering nu ook van plan, om de negen oorlogsgraven op Rhijnhof te verplaatsen en bij elkaar te leggen? Dat blijkt niet zo te zijn: "Persoonlijk zou ik het niet willen, al is de wens van de families leidend. Ik vind het veel mooier, dat die oorlogsgraven tussen andere graven liggen. Je loopt op weg naar het graf langs andere mensen heen, de wereld door. Bovendien; wil je het wel; een andere plek voor die oorlogsgraven? Je moet dan de lichamen opgraven en verplaatsen."

Besef

De consul besluit: "Ik hoop dat jonge en oudere mensen het volgende beseffen, als ze langs een oorlogsgraf lopen. Dat je een goed leven moet leiden en moet proberen om van dat leven te genieten. En beseffen, dat de vrijheid die je hebt, niet iets is wat je zomaar krijgt. Daar hebben mensen voor gevochten, die er voor zijn gevallen. Als je jouw kennis van het verleden hebt verloren, sta je op achterstand."